ORUCUN KAZASI İLE İLGİLİ HÜKÜMLER
Rahman ve Rahim olan Allah’ın adıyla
1 - Hasta veya yolcu iken oruç tutmayanlar, oruçlarını kaza etmeye imkan bulamadan ölürlerse üzerlerine herhangi b ir oruç yüklenmez. Fakat iyileştikten veya mukim olduktan sonra ölürlerse tutamadıkları oruçların miktarınca kaza lazım gelir. Kaza edemedikleri günler içinde sadaka’i fitır ölçüsünde, bir fakire yemek verilmesini vasiyet ederler.
Hz. Aişe (r.a)’dan Rasulullah (s.a.s)’in şöyle buyurduğu rivayet edilmiştir:
“Oruç borcu olarak ölen kimsenin yakınlarından biri onun yerine oruç tutabilir.”(Buhari, Müslim, Ebu Davud)
İbni Ömer (r.a)’den Rasulullah (s.a.s)’in şöyle buyurduğu rivayet edilmiştir:
“Üzerinde bir aylık oruç borcu olarak ölen kimsenin yerine yakınlarından biri her gün için bir yoksul doyursun.” (Ebu Davud, İbni Mace)
İbni Abbas (r.a) şöyle demiştir:
“Bir adam Ramazanda hasta olur da oruç tutamaz ve sonradan ölürse; onun namına her gün için bir yoksul doyurulur. Kaza etmek gerekmez. Eğer oruç adamışsa adak orucunu yakınlarından birisi kaza eder.”(Ebu Davud, Beyhaki)
2- Bütün Ramazan ayını baştan sona kadar delirmiş olarak geçiren kimsenin Ramazan orucunu kaza etmesi gerekmez. Fakat Ramazanın içinde deliliği son bulursa o günden önceki tutamadığı oruçları kaza eder ve kalan Ramazan günlerinde oruç tutar.Allah’u Teala şöyle buyuruyor:
“Kim Ramazan ayına erişirse onu oruçlu geçirsin.”(Bakara: 185)
3- Bütün Ramazanı baygın geçiren kimse ayılınca kaza ile mükellef olur.
Rasulullah (s.a.s) şöyle buyurdu:
“Çocuk buluğa erinceye kadar, deli olan iyileşinceye kadar, uykuda olan uyanıncaya kadar kendilerine günah yazılmaz.”(Ebu Davud, Ahmed)
4- Gündüzleyin hayızlı bir kadın temizlenince, misafir, yolculuğunu bitirince, çocuk bülüğa erince, gayri müslim, müslüman olunca günün geri kalan kısmında oruca devam eder.
5- Ramazan orucu bir biri arkasınca kaza edildiği gibi ayrı ayrı günlerde de kaza edilebilir. Diğer Ramazan ayı gelince kaza bırakılıp Ramazan orucuna başlanır. Ramazan orucu tutulduktan sonra kazaya devam edilir.
İbni Ömer (r.a)’dan Rasulullah (s.a.s)’in şöyle buyurduğu rivayet edilmiştir:
“Ramazan orucunu kaza eden kimse isterse ara vererek isterse ara vermeyip peş peşe kaza eder.”
(Dare Kutni)’İbni Cevzi bu hadis için Sahih dedi.
6 - Nafile olarak tutulan bir orucun, başlandığında tutulması, bozulduğunda da kaza edilmesi vacip olur.
ORUCUN SÜNNETLERİ
1 - İftar için acele etmek, sahuru geciktirmek. Sehl b. Sa’d (r.a)’den Rasulullah (s.a.s)’in şöyle buyurduğu rivayet edilmiştir:
“İnsanlar, vakti gelince iftar etmekte acele ettikleri müddetçe hayırlı olmakta devam ederler.”
(Buhari, Müslim, Ebu Davud, Tirmizi, Nesei) Ebu Davud’un rivayeti şöyledir:
“İnsanlar iftar etmekte acele ettikleri müddetçe bu din ötekilerine olan üstünlüğünü muhafaza eder. Çünkü yahudi ve hristiyanlar, iftarlarını geciktirirler.”
Tirmizi’nin rivayeti şöyledir:Allah’u Teala buyuruyor ki;
“Kullarımın en sevgilisi iftarda acele edenlerdir.”
Rasulullah (s.a.s) şöyle buyurdu:
“Ümmetim iftarda acele edip sahuru geciktirdikçe hayır içindedirler.” (Ahmed Sahih senedle rivayet etti.)
2 - Hurma veya su ile iftar etmek.
Selman b. Amir (r.a)’dan Rasulullah (s.a.s)’in şöyle buyurduğu rivayet edilmiştir:
“Sizden biriniz iftar ettiği vakit hurma ile iftar etsin. Çünkü hurma berekettir. Hurma bulamayan da su ile iftar etsin. Zira su, temizleyicidir.”(Ebu Davud, Tirmizi, Nesei, İbni Mace, Ahmed)
İbni Hibban ve Hakim bu hadis için Sahih dediler.
3 - İftarda dua etmek.
Abdullah b. Zubeyr (r.a)’den şöyle rivayet edilmiştir: Rasulullah (s.a.s) iftar ettiği zaman şöyle dua ederdi:
“Ya Rabbi! Senin için oruç tuttum. Senin verdiğin rızıkla iftar ettim.” (Ebu Davud, Taberani)
İbni Ömer (r.a)’dan şöyle rivayet edilmiştir: Rasulullah (s.a.s) iftar ederken şöyle derdi:
“Susuzluk gitti, damarlar ıslandı ve inşallah ecir ve sevabı da meydana geldi.(Ebu Davud, Nesei)
Abdullah, b. Zübeyr (r.a)’dan şöyle rivayet edilmiştir: Rasulullah (s.a.s) Said b. Mu az’ da iftar etmişti de şöyle buyurmuştu:
“Oruçlular sizin yanınızda iftar etsin, iyi insanlar yemeğinizi yesin, melekler de size istiğfar etsin.”(İbni Mace)
4 - Sahur yapmaktır. (Sahur: Gecenin sonunda yemek ve içmektir.)
Enes (r.a)’dan şöyle rivayet edilmiştir:
“Sahurda yiyiniz. Çünkü sahurda yemekte bereket vardır. “ (Buhari, Müslim, Nesei)
Amr b. As (r.a)’dan Rasulullah (s.a.s)’in şöyle dediği rivayet edildi:
“Bizim orucumuzla ehli kitabın orucu arasındaki fark sahurda yemektir.”(Müslim, Ebu Davud, Tirmizi, Nesei)
5- Dili, kötü konuşmaktan korumaktır.
Ebu Hureyre (r.a)’den Rasulullah (s.a.s)’in şöyle buyurduğu rivayet edilmiştir:
“Kötü konuşma ile kötü işleri kim bırakmazsaAllah’ın onun yemesini ve içmesini bırakmasına ihtiyacı yoktur.” (Buhari, Ebu Davud, Tirmizi, Nesei)
6- Ramazanda Kur’an okumak ve cömert olmaktır.
İbni Abbas (r.a)’den şöyle rivayet edilmiştir:
“Rasulullah (s.a.s) Allah’ın kullarına hayır yaparak bakımından insanların en cömerdi idi ve en ziyade Cibril kendisine geldiği sırada cömert olurdu. Cibril (a.s) Ramazanın sonuna kadar her gece kendisine gelir ve Rasulullah (s.a.s) Kur’an okuyup O’na dinletirdi. Bir rivayette: Rasulullah (s.a.s)’e Kur’an dersi verirdi. (Yani önce Cibril okur, Rasulullah dinlerdi. Sonra da Rasulullah okur Cibril dinlerdi.) Cibril (a.s) ile mülakat ettikleri zamanlarda hayır yapmakta, esen rüzgardan daha cömert olurdu. (Buhari, Müslim)
Zeyd b. Cühen (r.a)’dan Rasulullah (s.a.s)’in şöyle buyurduğu rivayet edilmiştir:
Bir oruçlunun iftarını sağlayan kimseye, oruçlunun sevabından bir şey eksilmemek üzere, oruçlunun sevabı kadar sevab vardır.” ‘(Tirmizi, Nesei, İbni Mace, Ahmed) Tirmizi ve İbni Hibban bu hadis için Sahih dediler. Allah CC selamı bereketi Rahmeti üzerinize olsun.
METİN ALKAN
EĞİTİMCİ YAZAR