BEŞ DEĞER

Rahman ve Rahim olan Allah'ın adıyla

Değerli okuyanlarım ; İbn Abbâs (r a)'tan rivayet edildiğine göre Peygamber (sav) şöyle buyurmuştur:
"Beş şeyden evvel beş şeyin fırsatını bil: Ölümünden evvel hayatın, hastalığından evvel sağlığın, iş ve meşguliyetinden evvel boş vaktin, yaşlılığından evvel gençliğin ve fakirliğinden evvel zenginliğin"(   Hâkim, Müstedrek, IV, 306; Suyûtî, el-Câmiu's-sağîr, I, 48; Münâvî, Feydu'l-Kadîr, II, 16 Irâkî, hadisin senedinin  hasen ) olduğu kanaatindedir
 

 AÇIKLAMA
   Hadis, kıymeti takdir edilecek şu beş nimetin saadet kapısını açtığını öğretir:

   1- Hayat: Ölüm gelip çatmadan geçici dünya hayatının çok iyi değerlendirilmesi, imanın tezahürleri olan hayırlı faaliyetlerde bulunarak ebedî ahiret hayatı için azık tedarik edilmesi ve manevî yatırım yapılması gerekir

   2- Sağlık: Maddî-manevî faaliyetlerin semereli olması, ruhen, zihnen ve bedenen sağlıklı olmaya bağlıdır Müslüman, koruyucu hekimlik baş-ta olmak üzere, modern tıbbın imkanlarıyla esbaba tevessül ederek ve esmâ-i hüsnâ'dan Şâfî ismiyle Allahü Teâlâ'ya iltica ederek, akıl, ruh ve be-den sağlığına ihtimam göstermelidir Kanunî Sultan Süleyman'ın şu beyti meşhurdur:

Halk içinde muteber bir nesne yok devlet gibi,    

Olmaya devlet cihanda bir nefes sıhhat gibi"

   3- Boş vakit: Hadis âlimi el-Münavî (v 1031-/1621), rivayet metninde geçen boş vakit (ferağ) ve meşguliyet (şuğl) maddesini üzerine, "İlk durağı kabir olan kıyametin korku ve dehşetinden önce bu dünyada boş zamanı fırsat bil Umulur ki, azap, korku ve dehşetten kurtulursun"(   Münavî, age, II, 16 57 Hadîd, 7 ) açıklamasını getirir Bu izah şekli gayet yerinde olmakla birlikte, konunun, daha geniş çerçevede anlaşılması mümkündür Çünkü, nakitten daha kıy-metli olan vakti boşa geçirmek veya onu iyi kullanmamak, her türlü gerilik ve başarısızlık için en büyük faktör olmalıdır Her halükârda boş zaman, değer biçilmez bir nimettir Tabiînden Hasan Basrî'nin şu nasihati oldukça anlamlıdır:

"Ey Âdemoğlu, sen ancak (sayılı ve belli) gün-lerden ibaretsin Her ne zaman bir gün geçse, senin bir kısmın/parçan gitmiş olur!" (Ya'bne Âdem innemâ ente eyyâmun küllemâ zehebe yevmun zehebe ba'duk)

Osmanlı Türkçesi ile söylenen tekmîli enfasi ma'dûde deyimi veya sûfîler tarafından kullanılan, "İçinde bulunduğu zaman diliminde yapılması en uygun olanla meşgul, ne geçmiş ne gelecekle ilgilenen, sadece hâli değerlendiren derviş" manasındaki ibnü'lvakt tabiri, vaktin değerini takdir bakımından dikkate şayan olmalıdır

   4- Gençlik: "Keşke gençlik bir gün tekrar gelse de, ihtiyarlığın ne yaptığını ona söylesem!" (Leyte'şşebâbe yeûdü yevmen fe uhbirahû bimâ fealehu'lmeşîb) diyen yaşlı ve dertli şair, gençlik gibi artık muhal olan bir değere duyduğu hasreti dile getirmekle önemli mesaj vermektedir
   5- Zenginlik: Helâl ve meşru yolla elde edilen servet, nerede nasıl harcayacağını bilen bir zengin için büyük bir imkândır Zenginin elindeki servet, esasen Yüce Allah tarafından ihsan edilen bir emanettir Emanetçi zengin, onun muhafazasın-dan ve tasarrufundan sorumludur: Şu ayet ve hadis bu noktayı açıklar:

"Allah'a ve Rasûlüne iman edin Sizi, üzerinde tasarrufa yetkili kıldığı şeylerden harcayın Sizden iman edip de harcayan kimseler için büyük bir mükâfat vardır" (  57 Hadîd, 7)
"Malı uğrunda öldürülen kimse şehit (hükmünde)tir" (  Buhârî, Mezâlim, 33; Ebû Dâvud, Sünnet, 29; Tirmizî,Diyât, 21; Nesâî, Tahrîm, 23)

 Her şeye rağmen, dünyanın geçici imkanlarını elde etmiş insanların, selef ulemâsından Ebû Hazim'in şu sözü üzerinde düşünmeleri gerekir:

"Allah'a yaklaştırmayan her nimet baş belâsıdır" (Küllü ni'metin lâ tükarribu minallâhi fehiye beliyyetün) (  Yahya b Maîn, Târih, III, 252 Bu makale Prof Dr Zekeriya GÜLER'in "Hadis Günlüğü" )

 Ayrıca onların, Yunus Emre'nin şu terennümü üzerinde de düşünmeleri gerekir:

   "Mal sahibi mülk sahibi,

   Hani bunun ilk sahibi

   Mal da yalan mülk de yalan,

   Var biraz da sen oyalan!"

 Allah CC selamı bereketi Rahmeti üzerinize olsun.