Zıtların Dünyası

Burası zıtlıklar dünyası. Her şeyin bir zıddının var olduğu bir dünya burası. Zıtlık ne kadar net, idrak o kadar berrak!

Hani karların üstüne düşmüş kömür parçasını kolayca görebiliriz de kar üstünde zıplayarak dolaşan bembeyaz tavşanı gözlerimiz bir türlü seçemez ya! Siyaha karşılık beyaz, doğruya karşılık yanlış, sevgiye karşılık nefret var dünyamızda. Kavramları algılayış kabiliyetimiz ise ancak o kavramların zıddını bilmemizle mümkün. Zifiri karanlık bir dünyada yaşasaydık, ne karanlığın ne demek olduğunu bilebilirdik, ne de aydınlıktan haberdar olabilirdik.

Dünyadaki durumumuz denizde yaşayan balıkların sudan habersiz yaşayışlarına benzer. Bir gün suda yaşayan genç balıklar, bilge balığın kapısına giderler ve ona "Bilge balık, dünyada Su diye bir şey varmış. Bize anlatsana su nasıl bir şeydir?" diye sorarlar. Bilge balık genç balıklara "Suyu size anlatabilmem için önce susuzluğu göstermem gerek" diye cevap verir. Her yanı sularla çevrili bir ortamda yaşayan balıklar ne zaman ki sudan başlarını uzatıp havayla tanışırlar, işte o zaman susuzluğu gördükleri için sudan haberdar olmuşlardır.

Mevlana Fihi Mâ Fîh adlı eserinde bu konudan şöyle bahseder.

"Yüce Allah emri irade ettiği gibi nehyi de irade eder. Emir, emredilen şeyin istenmesi unsurunu; nehiy ise yasak edilenin terki talebini içerir. Mesela karnı aç bir kişiye helva ye, şeker ye denemez; dense bile bu emir olmaz. Çünkü emirde kişinin hoşlanmadığı bir şeyi yapması söz konusudur. İnsana taş yeme, diken yeme dense bu da doğru olmaz. Hayrı buyurmanın ve şerri yapma demenin doğru olması için şerri yapmak isteyen birinin bulunması şarttır. Böylesine birinin varlığını dileyiş de şerri dilemektir; fakat Allah şerre razı olmaz, olsaydı hayrı buyurmazdı."

Bu şuna benzer. Doktor, hekimlik marifetini gösterebilmek için insanların hastalanmasını ister. Fakat insanların hastalanmasına razı değildir. Razı olsaydı onlara ilaç vermez, onları tedavi etmezdi. Ya da bir öğretmen bilgisiz kişiler bulmayı diler. Bunu diler çünkü bilmeyene bildiklerini öğretecektir. Bir şeyi dilemek, o şeye gerekli olan şeyleri de dilemektir. Bilgisizliğe razı olmaz, olsaydı öğretmezdi.

İnsan da böyledir. Kötülükleri diler fakat onlara razı olmaz. Bunları nefsinden gidermeye çalışır durur. Bütün hayırları istese, şerleri gidermek de hayırlardan bir hayır olduğu için şu halde şerri gidermeyi de istiyor demektir. Şerri gidermek, şerrin bulunmasıyla mümkündür. Örnek mi? İnsan inanmayı, inançlı olmayı ister. Ama inanmak küfürden sonra mümkündür. Demek ki küfür, iman için gerekli şeylerdendir. İşte bu yüzden Musa'nın yanına bir Firavun, İbrahim'in yanına bir Nemrut ve Muhammed (s.a.v)'in yanına bir Ebu Cehil gereklidir.

Edebi en iyi edepsizlerden; susmayı gereksizce konuşanlardan öğrenebiliriz. İnsan ve kâinat Allah'ın cemâli ve celâli tecellilerinin ve zıtlığın sergi alanıdır. Allah'ın sıfatları ebedi olduğuna göre bu zıtlıklar da kıyamete kadar devam edecek. Öyleyse bize düşen hak ve hayra yönelmek, batıl ve şerden yüz çevirmektir. Zaten İslâm nazarında mesul olan şahsın idrâkı ancak zıddı kavrayabildiği kadardır.

Suçlar olmasa bağışlayıcı da olmazdı, düşmanlık olmasa dostluk bilinmezdi, sen olmasan ben kendimi nasıl bilecektim? Zıtlıkların sebebi Cenâb-ı Hak'ın "câmiu'l-ezdâd", yani zıt sıfatlara sahip bulunmasıdır. Fakat asıl mesele şudur:

Ey insan, dünyadan birbirine zıt iki ses gelir. Acaba senin kalbin bunlardan hangisini almaya müsaittir?.."